رصدخانه جنوبی اروپا ESO یک سازمان تحقیقاتی بین دولتی متشکل از 16 کشور است که برای مطالعه آسمان نیمکره جنوبی با یکدیگر همکاری می کنند. این رصدخانه در 5 اکتبر 1962 تأسیس شد و آخرین فناوری ها و امکانات تحقیقاتی را در اختیار منجمان و اخترفیزیکدانان قرار می دهد.
تاسیس ESO
ایده یک رصدخانه مشترک برای ستاره شناسان اروپایی توسط والتر باد و یان اورت در رصدخانه لیدن ارائه شد. بان اورت در ژوئن همان سال گروهی از ستاره شناسان را برای بررسی آن در لیدن گرد آورد.
در بیانیه ای که توسط اخترشناسان شش کشور اروپایی امضا شد، تصمیم بر ساخت یک رصدخانه در نیمکره جنوبی بود. در آن زمان، تمام تلسکوپ های بازتابی با دیافراگم 2 متر یا بیشتر در نیمکره شمالی قرار داشتند. رصد آسمان جنوب برای برخی از موضوعات تحقیقاتی مانند قسمت های مرکزی کهکشان راه شیری و ابرهای ماژلانی که فقط از آنجا قابل دسترسی بودند، ضروری بود.
در ابتدا قرار بود این تلسکوپ ها در آفریقای جنوبی، جایی که چندین رصدخانه اروپایی در آن قرار داشتند، راه اندازی شوند. اما آزمایشات از سال 1955 تا 1963 نشان داد که مکانی در آند شیلی مناسب تر است.
رصدخانه ها در شیلی
اگرچه دفتر مرکزی ESO در آلمان است، تلسکوپ ها و رصدخانه های آن در شمال شیلی هستند. جایی که این سازمان از امکانات پیشرفته نجومی زمینی استفاده می کند. رصدخانه جنوبی اروپا شامل سه دفتر مرکزی است لازیا، پارانال و چجنانتور خواهد بود
LASIA شامل 18 تلسکوپ است که برخی از آنها امروزه مورد استفاده قرار نمی گیرند. این ستاد نیز مانند سایر ستادها از منابع آلودگی نوری دور بوده و یکی از تاریک ترین آسمان های شبانه روی زمین را دارد.
رصدخانه پارانال این رصدخانه همچنین پیشرفته ترین رصدخانه طول موج مرئی در جهان است و دارای تلسکوپ های غول پیکر است. در میان تلسکوپ های بزرگ این مرکز چهار تلسکوپ وجود دارد VLT که همگی به سازمان رصدخانه جنوبی اروپا تعلق دارند. چند تلسکوپ جدید به تازگی در این رصدخانه به فضا پرتاب شده است.
رصدخانه چجنانتور همچنین مکان بسیار مناسبی برای نجوم میلی متری، زیر میلی متری و مادون قرمز میانی است. این نوع نجوم یک مرز نسبتا ناشناخته است که جهانی را نشان می دهد که در نور مرئی یا فروسرخ قابل مشاهده نیست. بنابراین این ستاد بزرگترین و گرانترین پروژه تلسکوپ نجومی جهان را در اختیار دارد.
تحقیقات و اکتشافات بزرگ
تاسیسات ESO شهرت جهانی دارند و ابزارهای آن اخترشناسان را قادر می‌سازد تا شکل‌گیری کهکشان‌ها را بررسی کنند، اسرار ماده تاریک یا انرژی تاریک را مطالعه کنند و حتی سیارات فراخورشیدی دور را شناسایی کنند.
ستاره شناسان با تلسکوپ های غول پیکر این مراکز سن کیهان را تخمین زدند و موفق شدند سیاهچاله کهکشان راه شیری را رصد کنند. آنها همچنین انفجارهای پرتو گاما را بررسی کردند و تصاویر بسیاری را از نقاط مختلف جهان بایگانی کردند.